ΑΜΦΙΠΟΛΗ - ΤΕΡΠΝΗ : ΒΙΟΙ ΑΝΤΙΘΕΤΟΙ

Η ανάγκη και η δυνατότητα ανάδειξης
του αρχαιολογικού χώρου Τερπνής.

Κάθε καλοκαίρι έχω την ευλογία να παραβρεθώ, έστω για μία φορά, στο φεστιβάλ της Αμφίπολης. Για την Αμφίπολη δεν χρειάζονται πολλά λόγια, είναι γεγονός ότι πρόκειται για τον σπουδαιότερο αρχαιολογικό χώρο του νομού μας. Για το φεστιβάλ που διοργανώνεται εκεί όμως, σηκώνει πολλή κουβέντα.
Τον Δήμαρχο της Αμφίπολης δεν τον γνωρίζω. Οι συμπολίτες του βέβαια τον επανεκλέγουν τα τελευταία χρόνια. Αυτό δεν μπορεί παρά να σημαίνει ότι είναι ικανοποιημένοι. Για μας, τους παρεπιδημούντες στην Αμφίπολη, μας φτάνει το ότι κατάφερε ο κ. Πετρίδης και το επιτελείο του να δημιουργήσουν ένα φεστιβάλ από τα καλύτερα στην Ελλάδα, με σημαντικές θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες που διαρκούν σχεδόν όλο το καλοκαίρι και με χιλιάδες επισκέπτες. Είναι ο αρχαιολογικός χώρος που έδωσε το έρεισμα για την ανάπτυξη του φεστιβάλ; Είναι η ικανότητα και η σκληρή δουλειά; Εμείς μπορούμε να πάρουμε μαθήματα από τους καλύτερους;
Πόσους αρχαιολογικούς χώρους έχει να επιδείξει ο νομός Σερρών; Πόσους η επαρχία Βισαλτίας; Μετρημένους στα δάκτυλα του ενός χεριού. Ο αρχαιολογικός χώρος Τερπνής δεν μπορεί να θεωρηθεί σημαντικός, τόσο ώστε να μας δώσει το έναυσμα για να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε κι εδώ κάτι – τηρουμένων των αναλογιών – αντίστοιχο ποιοτικά; Η πορεία του φεστιβάλ της Αμφίπολης είναι αύξουσα, ενώ η πορεία των Γερακινείων φθίνουσα. Και μόνο η εικόνα μιας Νιγρίτας πλημμυρισμένης από κόσμο στη δεκαετία του ’80 – έντονα αντίθετη με τα σημερινά πλαστικά καρεκλάκια ημικυκλικά ταιριασμένα στο δρόμο - σε θλίβει.
Είμαστε στον αρχαιολογικό χώρο Τερπνής. Ο Θεός να τον κάνει. Οι υπεύθυνοι αποφάσισαν ότι είναι ελάσσονος σημασίας. Τι θα πει αυτό; Με ποια κριτήρια είναι δυνατό να ζυγίζουμε την Ιστορία; Για μας είναι σημαντικότατος. Είναι η ζωντανή απόδειξη της συνέχειας και την ύπαρξης του τόπου. Είναι η αίσθηση ότι σε αυτά τα χώματα ανέπνεαν, περπάτησαν, δημιούργησαν, φίλιωσαν και μάλωσαν άνθρωποι χιλιάδες χρόνια πριν. Σε όλον τον κόσμο, αν βρουν κάνα δυο πέτρες τη μία πάνω στην άλλη, καυχώνται, τις προσέχουν και τις αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο, φυλώντας τες σαν κόρη οφθαλμού. Στην Ελλάδα, όπου κι αν σκάψεις θα βρεις αρχαιολογικά ευρήματα, και τα υποτιμούμε – δεν τα θέλουμε. Τι συμβαίνει;
Μήπως ισχύει ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης; Εμείς δηλαδή που τα έχουμε πολλά, φροντίζουμε ιδιαίτερα τα πιο «σημαντικά» και τα υπόλοιπα (την πλειοψηφία) τα θεωρούμε ευτελή; Και δεν δίνουμε δεκάρα τσακιστή να τα ανασκάψουμε και να τα αναδείξουμε. Ούτε καν να δώσουμε μια σοβαρή εξήγηση για την ολιγωρία μας.
Η αξία των αρχαίων δεν αποτιμάται μόνο σε χρήματα. Εντάξει, είναι πιθανό, ακόμα κι αν αναδειχτεί ο αρχαιολογικός χώρος της Τερπνής, να μην έχουμε τα πολυπόθητα έσοδα από τουρισμό. Ε και; Η αξία είναι ακόμα αισθητική, ιστορική εθνική, είναι αξία αυτογνωσίας. Ας μη νομίσουμε ότι, επειδή ο πληθυσμός της περιοχής είναι κατά βάση αγροτικός, δεν υπάρχει περίπτωση να αντιληφθεί τη σημασία τους και να τα περιφρονήσει. Ο αγράμματος στρατηγός του 1821 Μακρυγιάννης είπε την περίφημη φράση για τα αρχαία απομεινάρια: «Είχα δυο αγάλματα περίφημα, μια γυναίκα κι ένα βασιλόπουλο, ατόφια - φαίνονταν οι φλέβες, τόσην εντέλειαν είχαν. Όταν χάλασαν τον Πόρο, τα είχαν πάρει κάτι στρατιώτες, και στ' Άργος θα τα πουλούσαν κάτι Ευρωπαίων. Χίλια τάλαρα γύρευαν. [...] Πήρα τους στρατιώτες, τους μίλησα: «Αυτά και δέκα χιλιάδες τάλαρα να σας δώσουνε, να μη καταδεχτείτε να βγουν από την πατρίδα μας. Γι' αυτά πολεμήσαμε»
Αυτά οι αγράμματοι. Οι γραμματιζούμενοι των Υπουργείων όμως, άλλα λένε και πράττουν. Χωρίς τσίπα ομολογούν ότι εφόσον δεν θα αποφέρει κέρδος, δεν αξίζει να ανασκαφεί και να ευτρεπιστεί ο τόπος. «Ελάσσονος σημασίας» ο τόπος, ελάσσονος σημασίας και οι άνθρωποι. Δεύτερης κατηγορίας. «Αδύναμη κοινωνική παρουσία»! Και για τους μπλε και για τους πράσινους. Η πολιτική ακαμψία και η γραφειοκρατία στο φόρτε τους. Και μάλιστα οι δε, απλά αντέγραψαν την υβριστική απάντηση των μεν, όταν φορείς και πολιτικοί του τόπου τους ξαναενόχλησαν! Και διαβάζω στον πολύ δραστήριο Πολιτιστικό Σύλλογο Τερπνής, ότι η κ. Περιστέρη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών τους έστησε και δεν εμφανίστηκε σε εκδήλωση που την περίμεναν. Ίσως για να μην εκτεθεί ξανά, μετά το κάζο της ημερίδας…
Το φεστιβάλ της Αμφίπολης, μη φανταστείτε ότι διεξάγεται σε αρχαίο θέατρο. Ο κ. Πετρίδης στον χαιρετισμό του που ανοίγει το έντυπο πρόγραμμα του φετινού φεστιβάλ εύχεται να ανασκαφεί κάποτε και το αρχαίο θέατρο για να γίνονται οι παραστάσεις στον φυσικό τους χώρο. Οι άνθρωποι για την ώρα απλώνουν πλαστικές καρέκλες σε ένα υψωματάκι πίσω από τα αρχαία τείχη, σε έναν υποτυπωδώς περιφραγμένο χώρο, το αρχαιολογικό πάρκο. Έχουν δημιουργήσει βέβαια την υποδομή για να μπορεί να λειτουργήσει σωστά ένας θίασος (σκηνή, καμαρίνια κλπ). Όμως, μιας και οι παραστάσεις γίνονται νύχτα, αν δεν ξέρεις, δεν έχεις καμία επαφή με αρχαιολογικό χώρο. Δηλαδή, δεν είναι η θέα, το οπτικό πεδίο, αλλά η αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε έναν τέτοιο χώρο.
Αυτή η αίσθηση μπορεί να δημιουργηθεί και στην Τερπνή. Ο χώρος υπάρχει και υπολείπεται μόνο η θέληση των πάσης φύσεως αρμοδίων για να μπορούμε να απολαμβάνουμε ένα από τα λίγα πράγματα σε αυτόν τον τόπο που μπορούν να μας κάνουν περήφανους. Να εντάξουμε αυτόν τον χώρο στη ζωή μας, στην ψυχαγωγία μας. Να μπει σαν στόχος η ανάδειξη του τόπου, να υπάρξει τέλος πάντων ένα όραμα. Ιδού λοιπόν πρόταση πολιτιστική, αλλά και με πιθανά οικονομικά οφέλη: σύνδεση του αρχαιολογικού χώρου με τις εκδηλώσεις του τόπου και – γιατί όχι; - και με την εκπαίδευση. Τα σχολεία, οι μαθητές μπορούν να αναδείξουν έναν τόπο, αλλά πρωτίστως να τον γνωρίσουν καλά οι ίδιοι. Όχι να χρειάζεται να ενηλικιωθούμε για να μάθουμε ότι η Τερπνή έχει αρχαία.

Καθόλου εύκολο όμως, το εγχείρημα. Ζήτησε προ καιρού ο Πολιτιστικός της Τερπνής να διεξαγάγει μια εκδήλωση στον αρχαιολογικό χώρο. Να χορέψουν τα παιδιά. Ποια καλύτερη μορφή σύνδεσης του παρόντος με το παρελθόν! Το παρελθόν προσφέρει τον χώρο, την ατμόσφαιρα, την αίσθηση ότι στα ίδια χώματα έδρασαν άνθρωποι σαν κι εμάς. Το παρόν θα δώσει αυτό το στοιχείο που λείπει: τον ζωντανό άνθρωπο και τα ήθη κι έθιμα που επιβιώνουν. Και είμαι σίγουρος, ότι αν έβλεπα τα σημερινά παιδιά να χορεύουν στο αρχαίο δάπεδο, είμαι σίγουρος ότι και πριν χιλιάδες χρόνια τα παιδιά με τα χαραγμένα στις πλάκες ονόματα θα χόρευαν τον ίδιο χορό…

Αναδημοσίευση από "ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΕΝΟΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΟΥ" http://proskynhths.blogspot.com/tezjorge@yahoo.gr